از ظهر تا ساعت 19:30 سرکلاس بودم. خسته و کوفته به اتاق برمی‌گشتم که یادم آمد دوشنبه شب‌ها استادمان (دکتر مرتضی جوانعلی آذر) از ساعت 20 تا 21 جلسه نهج‌البلاغه خوانی دارند. از طرف دیگر، یکی از دوستان که ارشد نهج‌البلاغه می‌خواند،‌ دنبال موضوع برای پایان نامه بود، با خودم گفتم به جلسه دکتر بروم و هم از مطالب استفاده کنم و هم آن موضوع را مطرح کنم. دکتر سر ساعت آمد. ابتدا دو سه نفری بیشتر نبودیم. ولی دکتر گفتند یک نفر هم که بیاید برای من بس است و شروع کردند. تا بقیه برسند، اولین حکمتی که خواندند، حکمت 204 نهج‌البلاغه بود. مضمون تفسیر استاد اینگونه بود:

اگر از کار نیک شما تشکر و قدردانی نشد، مبادا که بی رغبت شوید نسبت به انجام کار نیک. بالاخره پیش می‌آید، در منزل، در خانواده، در محل کار، در کلاس درس؛ به کسی کمک می‌کنید یا کار نیکی انجام می‌دهید ولی از شما تشکر نمی‌شود و خوب انسان دوست دارد که از کاری که کرده است، تشکر شود. پس این نکته که مورد توجه قرار گرفته است، نشان می‌دهد که اولا انسان دوست دارد که از او قدردانی شود ولی در جاهایی پیش می‌آید که نمی شود.

می‌فرماید مبادا بی‌رغبت شوید. چرا؟ چون سپاس کار نیکی را که انجام داده‌اید، کسی انجام خواهد داد که اصلا بهره‌ای از آن نبرده است. به پدر و مادر و خانواده‌ات نیکی کرده‌ای ولی تشکر نمی‌کنند. اما یکی از افراد محل که شما را اینگونه می‌بیند، ممکن است در موقعیتی به خاطر این کار نیک شما از شما تشکر کند و مثال‌های فراوان دیگری که در این موضوع وجود دارد.

لذا حضرت چند نکته را گوشزد می‌فرمایند:

1) اگر کسی به خاطر کار نیکت از تو تشکر نکرد، بی‌رغبت نشو و ادامه بده.

2) سپاس این کار نیک تو را کسی انجام می‌دهد که هیچ بهره‌ای از آن نبرده است.

3) علاوه بر اینکه این سپاسگزاری را کس دیگری انجام می‌دهد، بهره‌اش بیشتر از آن است که آن طرف می‌خواست از تو تشکر کند.

4) در آخر کار، اگر این هم نشد، خداوند محسنین را دوست دارد و از تو قدردانی خواهد کرد.

نکات مدیریتی

یکی از نکات مدیریتی این حکمت این است که اولا کارمندان نیاز به تشکر و قدردانی دارند، سعی کنیم که کار دیگران را ببینیم و حتما از آنها تشکر کنیم. لازم نیست که حتما حقوق آنها را اضافه کنیم یا سفر خارج از کشور برای آنها فراهم کنیم، همین که کار آنها دیده شود و در حد یک کلمه و یا یک یادداشت کوچک از آنها تشکر شود، آنها رغبت بیشتری برای ادامه کار خواهند داشت.

ثانیا اگر کسی کار ما را ندید، بی‌رغبت نشویم، بالاخره یک روزی جبران می‌شود. عده ای هستند که تا مدیرشان را می‌بینند کار می‌کنند و خودی نشان می‌دهند و می‌گویند اگر مدیر نباشد و کار مرا نبیند که اصلا فایده‌ای ندارد. لذا این روحیه را نباید داشته باشیم و کار نیک را در هر شرایطی انجام دهیم، چه از ما قدردانی بشود و چه نشود.

متن روایت:

وَ قَالَ (علیه السلام): لَا یُزَهِّدَنَّکَ فِی الْمَعْرُوفِ مَنْ لَا یَشْکُرُهُ لَکَ، فَقَدْ یَشْکُرُکَ عَلَیْهِ مَنْ لَا یَسْتَمْتِعُ بِشَیْءٍ مِنْهُ، وَ قَدْ تُدْرِکُ [یُدْرَکُ] مِنْ شُکْرِ الشَّاکِرِ أَکْثَرَ مِمَّا أَضَاعَ الْکَافِرُ، "وَ اللَّهُ یُحِبُّ الْمُحْسِنِینَ". (+)

و آن حضرت فرمود: کسى که سپاس نیکى ات را به جا نیاورد تو را در نیکى کردن بى رغبت نکند، چرا که سپاست را کسى به جا مى آورد که از آن نیکى بهره نبرده (خدا)، و تو از سپاس سپاسگزار بیش از آنچه کفران کننده نعمت از بین برده به دست مى آورى، «و خداوند نیکوکاران را دوست دارد».
 

ناسپاسى و کفر بیخردان          نشود مانع تو از احسان        
که سپاس تو میکند دیگرى          ور نبرد از وجود تو ثمرى        
چه بسا شکر او بود بهتر         بهرت از ناسپاسى کافر       
بحساب خدا بکن نیکى          که خدا دوستدار هر نیکى