هفت صفر بود. قبل از کرونا که معمولا در این ایام تهران بودم، حتما خودم را به روضه حاج محمود می‌رساندم ولی امسال اصفهان بودم و اصلا امکان نبود. حتی اتوبوس هم برای رفتن به تهران نبود. همه اتوبوس‌ها راهی اربعین شده بودند. روضه امسال، صبح بود. من هم زودتر راهی محل کار شدم تا در مسیر، از روضه آنلاین بهره‌مند شوم. حاج محمود هم همان نوحه معروف را خواند:

ای ماهی دریا برایت گریه کره

پیغمبر و زهرا برایت گریه کرده

***

بعد از چند روز، صوت این جلسه منتشر شد. میخواستم به منزل همسرم بروم. این نوحه را گذاشتم و تا آنجا فقط همین نوحه تکرار شد و برای خودم هم زمزمه می‌کردم. قرار نبود که جای دیگری برویم. بعد از شام، همسرم پیشنهاد داد که به بیرون برویم. بدون اینکه جای خاصی مدنظر داشته باشیم، از خانه بیرون زدیم. بالاخره تصمیم گرفتیم که به چارباغ برویم. مشغول پیاده‌روی در چارباغ بودیم که مکانی توجه ما را به خود جلب کرد. مثل اینکه موکب زده بودند. جلو رفتیم. قهوه و چای می‌دادند. جلو رفتم و دو تا قهوه گرفتم. دیدم بالای سرمان نوشته است: موکب امام حسن مجتبی (علیه‌السلام)، به مناسبت هفت صفر، سالروز شهادت کریم اهل بیت.

یاد شعری افتادم که تا چند ساعت پیش زمزمه می کردم:

ای ماهی دریا برایت گریه کره

پیغمبر و زهرا برایت گریه کرده

***

اما آیا محتوای این شعر درست است؟ آیا ماهیان دریا برای امام حسن (علیه‌السلام) گریه کرده‌اند؟ به دنبال این موضوع، شروع به جستجو کردم. سایت‌های مختلفی این بحث را مطرح کرده بودند ولی منبع دقیق و مشخصی نداشت. تا اینکه در یکی از این سایت‌ها به منبع معتبری رسیدم و در سایت جامع الاحادیث، به منبع اصلی رسیدم. آنچه در ادامه می آید، متن اصلی از حدیث طولانی است که شیخ صدوق در امالی آورده است:

... وَ أَمَّا اَلْحَسَنُ فَإِنَّهُ اِبْنِی وَ وُلْدِی وَ بَضْعَةٌ مِنِّی وَ قُرَّةُ عَیْنِی وَ ضِیَاءُ قَلْبِی وَ ثَمَرَةُ فُؤَادِی وَ هُوَ سَیِّدُ شَبَابِ أَهْلِ اَلْجَنَّةِ وَ حُجَّةُ اَللَّهِ عَلَى اَلْأُمَّةِ أَمْرُهُ أَمْرِی وَ قَوْلُهُ قَوْلِی مَنْ تَبِعَهُ فَإِنَّهُ مِنِّی وَ مَنْ عَصَاهُ فَلَیْسَ مِنِّی وَ إِنِّی لَمَّا نَظَرْتُ إِلَیْهِ تَذَکَّرْتُ مَا یَجْرِی عَلَیْهِ مِنَ اَلذُّلِّ بَعْدِی فَلاَ یَزَالُ اَلْأَمْرُ بِهِ حَتَّى یُقْتَلَ بِالسَّمِّ ظُلْماً وَ عُدْوَاناً فَعِنْدَ ذَلِکَ تَبْکِی اَلْمَلاَئِکَةُ وَ اَلسَّبْعُ اَلشِّدَادُ لِمَوْتِهِ وَ یَبْکِیهِ کُلُّ شَیْءٍ حَتَّى اَلطَّیْرُ فِی جَوِّ اَلسَّمَاءِ وَ اَلْحِیتَانُ فِی جَوْفِ اَلْمَاءِ فَمَنْ بَکَاهُ لَمْ تَعْمَ عَیْنُهُ یَوْمَ تَعْمَى اَلْعُیُونُ وَ مَنْ حَزِنَ عَلَیْهِ لَمْ یَحْزَنْ قَلْبُهُ یَوْمَ تَحْزَنُ اَلْقُلُوبُ وَ مَنْ زَارَهُ فِی بَقِیعِهِ ثَبَتَتْ قَدَمُهُ عَلَى اَلصِّرَاطِ یَوْمَ تَزِلُّ فِیهِ اَلْأَقْدَامُ... 

امام حسن علیه‌السّلام پسر و فرزند و پاره تن و روشنى چشمان و دلم و میوه قلبم است و نیز سرور جوانان بهشتى و حجت خداوند بر امت من.فرمان او فرمان من است و سخن او سخن من.هرکس از او پیروى داشته باشد،از من است و هرکس او را نافرمانى کند،از من نیست.آنگاه که حسن علیه السّلام را دیدم به خاطر آوردم،اهانت‌هایى که پس از من خواهد دید،تا آنجایى که با زهر او را خواهند کشت. در این هنگام فرشتگان هفت آسمان بر شهادت او گریه خواهند و همه آفریدگان تا پرندگان هوا و ماهیان دریا بر او مى‌گریند. دیده کسى که بر او گرید، نابینا نگردد در روزى که دیدگان، نابینا خواهند شد. هرکس براى حسن اندوهگین شود، در روزى که دلها مدام اندوهگین‌اند، دلى اندوه نداشته باشد. هرکس در گورستان بقیع به زیارت او برود روزى که گامها بر صراط‍‌ خواهند لغزید، گام او بر پل صراط‍‌ استوار مى‌ماند

 الأمالی (للصدوق) ,  جلد۱ ,  صفحه۱۱۲،  المجلس الرابع و العشرون

***

شاعر این شعر، استاد غلامرضا سازگار است. شنیدن ماجرای شاعر درباره ای این شعر هم خالی از لطف نیست:

زمانی بود که به یک بیماری‌ای دچار شدم که صدایم گرفته بود و نمی‌توانستم صحبت کنم. دلیل آن را هم نمی‌دانستیم. دو ماه به این منوال گذشت. تا اینکه به ایام ولادت امام رضا(ع) نزدیک شدیم. قرار بود مطابق هر سال من بعد از سخنرانی به شعرخوانی در حرم رضوی بپردازم، اما در آن ایام به دلیل بیماری‌ام ناراحت بودم و احساس می‌کردم که با این شرایط نمی‌توانم آنطور که باید ادای دین کنم.

به همسرم گفتم و از او خواستم که در روز میلاد امام رضا(ع)، مجلس توسلی به یاد امام حسن(ع) برگزار کند. در همان ایام که در حرم بودم، به خودم می‌گفتم که چطور باید با این صدا شعر بخوانم؛ نهایت کار این است که بلندگو را می‌گیرم و به حضار می‌گویم که نمی‌توانم شعری بخوانم... ، اما همین که بلندگو را گرفتم دیدم صدایم باز شده است، هر چه بیشتر می‌خواندم، صدایم رساتر می‌شد.

بعد از مجلس با خانواده تماس گرفتم و جزئیات را مطرح کردم و از آنها پرسیدم که شما امروز در خانه چه کردید که اینگونه گشایش کار برای من رخ داد؟ گفتند ما سفره امام حسن(ع) انداختیم. در همین حین یکی از مداحان، بدون اینکه ما اطلاعی به او بدهیم، به منزل ما آمد و پرسید که آیا امروز در این خانه چنین مجلس توسلی برگزار می‌شود؟ آنها هم گفتند: بله. مداح در خطاب به خانواده‌ام گفته بود: «من دیشب در عالم رؤیا دیدم که به من تأکید شده که به منزل حاج‌آقا سازگار بروم، چرا که در آنجا سفره‌ای برای امام حسن(ع) و مجلس توسلی برای این امام همام(ع) برگزار شده است.» بعد ادامه داد: به من گفتند که از اشعار خود سازگار در این مجلس قرائت کن. مداح هم آن سروده من که با این مطلع آغاز می‌شد را برای مردم خوانده بود؛ شعری که با الهام از حدیث نبوی گفته بود:

ای ماهی دریا برایت گریه کرده

پیغمبر و زهرا برایت گریه کرده

***

این نوحه را با صدای حاج محمود بشنوید:

• شب 23 صفر، سال 1393
• فاطمیه، سال 1394
• هفت صفر، سال 1394
• شب ششم محرم، سال 1396
• هفت صفر، سال 1401  (این یکی رو از همه بیشتر دوست داشتم)

***

 آنچه که نوشته شد، شاید تمرینی درباره یادگیری کریستالی باشد. این مطلب را در سایت متمم بخوانید. (+)